ASMAKIZUNA

Adarrak eta enborra dauzka

Udazkenean hostoak gauzten zaizkio.

Zer da?

TXISTEA

Egun batean, esan zion ume batek bere amari:

-Ama! ama! Zein da zure ilea tintatzeko zuhaitzik gogokoena?

Eta esan zion amak:

- Ez dakit!

Eta umeak esan zion:

El castaño

ZUHAITZAK MOZTEN DAUDE

Gizaki agurgarriak:

Gizakiak zuhaitz asko mozten dituzte, papelak eta gauzak lortzeko baina azkenean zuhaitz guztiak moztuko dituzte eta ezingo dugu ondo bizi.

Nire ustez, ez dago ondo hainbeste zuhaitz moztea.

Arrazoi bat zuhaitzak ez mozteko guk ezingo garela bizi da, zuhaitzak oxigenoa ematen digutelako eta zuhaitzak ez baziren egongo guk oxigenoa ez genuke edukiko.

Alde batetik, beste alde batetik zuhaitzak animali batzuen etxe bizitzak dira eta mozterakoan animaliak etxe bizitzarik gabe geratzen dira.Bestalde, Zuhaitzak gerizpea emante digute.

Gainera, zuhaitz moztea gaizki dago, baina beste alde batetik gutxi batzuk moztea, papela eta beste material batzuk ateratzeko ez dago oso gaizki.

Esandakoa kontuan izanik, ez dago txarto zuhaitz gutxi batzuk moztea, baina ez dira asko moztu behar.
ANE PEREZ

ZUHAITZ TRISTEA

Bazen behin zuhaitz triste bat, beti triste zegoen. Ez zuen hostorik eta ez zuten zaintzen.

Egun batean mutiko batzuk zuhaitzaren ondotik pasatu ziren eta batek esan zuen:
- Zuhaitz hau oso triste dago.

Eta erantzun zion beste mutikoak:
- Bai, oso triste dago, baina, nola alaituko dugu?

Ezer ez zekienak esan zuen:
- Badakit,beste zuhaitz bat landatuko dugu! -denok ados jarri ziren eta landatzen hasi ziren.

Uda heldu zeneanzuhaitz tristeak hosto asko zituen eta gainera landatutako zuhaitza sendotzen hasita zegoen.Horrela konturatu ziren zuhaitz tristeak behar zuena lagutasuna zela.

Ordutik aurrera zuhaitzak zainduta eta pozik egon ziren.

AMAIERA

Ipuina entzun nahi baduzu hemen klikatu:

GOROSTIA

Gorostia (Ilex aquifolium) zuhaixka edo zuhaitz txiki dioikoa da (ale batzuk arrak eta beste batzuk emeak dira), 10 m-rainokoa. Gorostia Europako hegoaldean eta ekialdean, Afrikakoiparraldean eta Asiako hegomendebaldean zabaltzen da. Iberiar penintsulan ugaria da ipar-erdian eta eskasa hegoaldean.

EZAUGARRIAK:

Hostoak txandakakoak, iraunkorrak, distiratsuak eta eliptikoak dira. Gainera, ertz arantzatsua dute; inoiz ere osoak dira. Loreak zurixkak eta unisexualak dira, baina beste sexuaren hasikinak dituzte. Hostoen galtzarbeetan lore-luku txikiak ateratzen dira. Lau sepalo eta beste horrenbestepetalo dituzte. Fruitua drupa gorrixka eta ia esferikoa da. Udaberrian loratzen da, apirila eta ekaina bitartean, eta fruituak udazkenean heltzen dira, urria eta abendua artean, baina negu osoan egoten dira adarretan. Fruituok, neguan ere aritzen diren zenbait animalia espezieren baliabide bakarretakoak dira.

Lur silizeoetan hobeto bizi da, edo lurzorua azidoa duten kareharrizko lurretan.

GEREZIONDOA

Gereziondoa Rosaceae familiako landarea da, Prunus generokoa aran, arbendola, mertxika etaarbeletxekoekin batera.25 m garai izan daiteke bere bizitzan zehar. Oso zuzena da bere egituran oinarriturik, zur leuna du eta marroi kolorekoa, nahiz eta zurgin munduan gehiago balio dutenak gorrixka kolorea izan. Bere kukula zabala eta piramidala da, bestalde, bere hostoak erorkorrak, bakunak eta era bikoitzean dendatuak.Gainera, oso balioetsia dago bere loreen edertasunagatik, nondik fruitua sortzen den. Gereziafruitu globo-itxurako eta haragitsu gorria da. Fruta-arbola honek lokotxen taldekoa da, neguko hotza behar duena bere atsedenaldia apurtzek.

Motak

Gereziondo mota bat baino gehiago dago, batzuk fruituak ematen ez dituztenak, gereziondo japoniarraren kasuan, eta fruituak ematen dituena, gereziondo arrunta, institutuan dagoena hain zuzen ere.

Gereziondo arrunta edo Prunus cerasus zuhaitz bat da fruitu garratzak eta gorri argi kolorekoak. Bere jatorria Europa eta Asiako mendebaldean dago. Badira baratz handiak Iberiar penintsulatikTurkiako Anatoliara eta Eskandinaviako hegoaldetik Britainia Handira arte, merkataritzako erabiltzen direnak.

GAZTAINONDOA

Gaztainondoa (Castanea sativa) Fagaceae familiako zuhaitz bat da. Jatorriz Hego-ekialdeko Europakoa eta Asia Txikikoa da. 20-35 m-ko garaiera eta 2 m-ko diametroko enborra edukitzera irits daitekeen zuhaitz hosto erorkorra da. Bere hostoak oblongo-lantzeolatuak dira, 16-28 cm luze eta 5-9 cm zabal dira, eta ertzean hortz zorrotzak dituzte.

Landare monoikoa da: ale bakoitzak bi sexuetako loreak dauzka, 10-20 cm-ko luzera daukatengerbak osatuz. Lore arrak gerbaren goiko aldean sortzen dira, eta emeak behealdean. Ekainaren bukaeran eta uztailean agertzen dira, eta udazkenerako lore emeek 3-7 hazi gordetzen dituztenkupula arantzadunak ekoizten dituzte.

Gaztainondoak klima epela eta hezetasun egokia behar du ondo hazi eta gaztaina-kopuru handiak lortzeko. Oso sentikorra da udaberriaren azken parteko eta udazkenaren hasierako izozteen aurrean, eta ez ditu lurzoru karedunak gustuko. Basoetan itzal txikia jasan dezake, baina argia du gustuko.

ASTIGARRA

Astigarrak edo azkarrak Acer generoko zuhaitzak dira, Sapindales-en ordenan; eurentzat bakarrik den Aceraceae familian, edo (Hippocastanaceae-ekin batera) Sapindaceae familian sailkatzen dira; ebidentzia genetikoaren arabera bigarren aukera egokiagoa dela badirudi ere. Astigarrek aurrez aurre jarritako hostoak dituzte, gehienetan gingildun eta palmatuak baina, espezie batzuetan, pinatu edo gingil bakoak ere. Loreak arruntak eta pentameroak dira eta mulko, korinbo edo unbeletan jaiotzen dira. Euren fruitu bereziak samara mota batekoak dira, eta biraka jausi eta haizearen eraginez haziak urrunera eramateko forma egokia dute. 'Acer' izena Latineko "acris"etik dator (zorrotz), aspaldian lantzak egiteko erabiltzen zen haien zuraren gogortasunagatik.

Acer generoko zuhaitz batzuk euskaraz ihar izenaz ere izendatzen dira; sarrera honetan agertzen den espezie zerrenda laburrean ikus daitekeen legez.

Euskalerriko zuhaitzak

Hemen daukagun bideoan Euskal Herriko zuhaitz batzuk daude:

BIDELARIEN ZUHAITZA

Zuhaitz ikusgarri honek, hostozko palmera abaniko itxura du. Berari eskerrak, bizirik atera da basamortuan bidaiari bat baino gehiago. Abanikopean egindako zulo batetik, litro erdi bat ur hotz ateratzen da, edateko.

OLIO PALMERA

Zuhaitz polit honek sarritan hirietako kaleak apaintzen ditu. Zuhaitz honen koko-olioa jaboi fina egiteko erabiltzen da.

BAOBABA ZUHAITZA

Antzinako ipuin afrikar batek dioenez, jainko-kume jigante batek, behin zuhaitz bat zanetatik atera omen zuen eta buruz behera aldatu zen. Hau omen da baobabaren jatorria. Afrikarrak zuhaitz galant honen gerri utsa, ur garbia edukitzeko erabiltzen dute; 5.000 litro hilabete batzuetan euki lezakete.

KAKAOA

Txokolate zati bat jaterakoan, gogoratu ezazue, txokolatea zuhaitz eder honen fruitutik datorrela. Munduan jaten den kakaoren hiru laurdenak, Eguzkialdeko Afrikako kakaotegietatik datoz.

PALMERA

Basamortuko oasisetako zuhaitza da. Oasisko biztanle baten aberastazuna, ez da bere soroen zabaleratik neurtzen, datil palmeratatik baizik.

GARO ZUGAITSUA

Afrikako baso bustietan, dozenaka garo-zugaitsu-mota aurkitu daitezke. Izan, zuhaitz hauek garo galantak dira. Batzutan 25´tik 30 metroko izaten dute.

DRAGOA PALMERA

Dragoa, Afrikak Eguzkialdeko basamortuan hazi egiten da, eta urte luzeetan bizi oi da. Dirudienez, batzuek mila urte baino gehiago dute.

EGIPTOKO ARABIAKO PALMERA

Enbor bakarraren lekuan adarrak dituen palmera, bat besterik ez da munduan. Palmera honen fruituak ogi- antza da.

ZUHAITZ ONURAGARRIAK

Afirkan beste leku baten baino zuhaitz-mota gehiago daude. Basoan beren tontorrak elkartuaz, eten gabeko milaka kilometro duen sapai berdea egiten dute. Basoak eta sasi txikiak estaltzen dute zabal-unea; batzuetan zelaian, zuhaitz galant bat hasten da, belarrezko itxaso baten aurrean begirale bakarti bezala. Afrikan aurkitzen diren zuhaitz moten artean batzuek oso xeeak dira eta beste batzuek erabat ikusgarriak.

SUTEA ARTEAGAN

Maiatzaren 2an sutea egon zen Arteagan. Zuhaitz eta zuhaixka asko erre ziren eta mota desberdinekoak: Pinus Cembriodes, Pinus Rudis, Abies, Pseudotsuga, Alamillo eta zuhaixka mota hauek: Madroño eta Encino. Goroldioa eta belarra ere erre ziren. 50 urte zituzte zuhaitzak.

BATIDOS PULEVA

Albiste hau ez dauka zer ikusirik nire gaiarekin baina nire eskolako 5. mailako ikasleak iragarki bat egin dute puleba batidoei buruz eta iragarkiak bizita gehiago edukitzeko blogean sartu dut.

Hemen daukazue iragarkia:

LONGEVA ZUHAITZA

Longeva zuhaitza munduko zaharrena da 9.500 urte ditu. Zuhaitz honek 4 metro ta erdi altuera du. Glaziarren denboran jaio zen zuhaitz hau.

SECUOYA ZUHAITZA

Secuoya 112m altuera du eta 11m diametroaz. Hostoen tamainak desberdinak izan ahal dira: 15-25 mm izan daitezke. Secuoyari, Secuoya gorria esan daiteke.

ZUHAITZAK

Zuhaitza zurezko landare handi eta bizikorra da.

Sustraiak, enbor bat edo gehiago, adarrak eta hostoak ditu. Zurtoina da bereziki beste landareetatik bereizten duena, zuhaitzena zurezkoa da. Garatzerako behar dituen ura eta elikagaiak adar eta hostoetara garraiatzen ahalbidetzen da. Azalak, larruaren parekoa dena, infekzioen eta onddoen kontra babsten du, eta garatzerako behar dituen ura eta elikagaiak adar eta hostoetara garraiatzen ahalbidetzen dio.

Zuhaitz talde txiki bati zuhaztia esaten zaio. Populazio handiak, berriz, basoak eta oihanak dira.

ZUHAITZAREN EGUNA

Sendavivako ume batzuk, abentura eta naturaren parkea bisitatu dute. Parkean umeek 700 zuhaitz desberdin landatu zituzten. Zuhaitzaren eguna zelako.